Qua những tư liệu lịch sử, Tết của vua chúa xưa thường không nặng về thưởng thức vật chất mà luôn hướng tới nghi lễ và truyền thống văn hóa của dân tộc.
Có lẽ, trong nghĩ suy của nhiều người, Tết của vua chúa ngày xưa chắc phải xa hoa lắm, hoa lệ lắm.
Thời Đinh, Tiền Lê, Lý, È, Hồ
Các triều đại từ Đinh, Tiền Lê, Lý, Trần, Hồ đã có những luật pháp khá chi tiết về việc đón Tết, nhất là ở nơi cung điện triều đình. Đây là lễ tiết rất cần thiết trong năm theo ý kiến truyền thống.
Ngày lập xuân (bắt đầu của mùa xuân), vua mở đại yến trong Đại Nội (Hoàng Cung). Tổng thể văn võ bá quan làm cho việc tại kinh đô đều mặc trang phục chỉnh tề, cài hoa lên đầu tham gia dự yến.
Ngày 28 bốn tuần chạp, vua ngự xe, các quan mặc triều phục đi phò tá. Vua đến tế lễ ở đền Đế Thích ngoài thành Thăng Long.
Ngày 30 Tết, vua ngồi giữa cửa Cam đoan Củng, các quan tới hành lễ rồi xem hát múa trăm lối. Buổi tối, vua qua cung Động Nhân, bái yết tiên vương. Đêm ấy, thầy tu tham gia nội điện làm cho lễ “Khu Na” (đuổi ma tà).
Ngày mùng 1 Tết, tham gia khoảng canh năm (3h - 5h sáng), vua ngồi trên điện Vĩnh Thọ, tôn tử (con cháu nhà vua) cùng các quan cận thần khiến cho lễ hạ trước, rồi vào cung Trường Xuân, vọng bái lăng tổ.
Buổi sáng sớm, vua ngồi trên điện Thiên An, cung phi sắp lớp ngồi bên dưới, các quan đứng trước điện, chơi những bài nhạc trước đại đình. Con cháu nhà vua và bề tôi xếp thành hàng bái hạ, ba lần rót rượu dâng lên. Xong xuôi, các tôn tử lên chầu và dự yến. Quan nội thần ngồi nhị bên ăn tiệc, tới trưa thì lần lượt ra về.
Ngày mùng 2 Tết, các quan làm cho lễ riêng ở nhà.
Mùng 3 Tết, vua ngồi trên gác Đại Hưng, xem các tôn tử và quan nội cung tiến công bóng cầu thêu, bắt được mà không rơi xuống đất là thắng.
Mùng 5 Tết đơn vị lễ khai hạ, ăn yến chấm dứt thì để quan và dân lễ các chùa miếu và du lãm vườn hoa.
Một lễ thức cung đình thời xưa. Ảnh tư liệu.
Tới thời Lê - Trịnh, người thực thụ nắm mọi quyền hành trong nước không hề vua Lê, mà là chúa Trịnh và thế tử. Nhưng trong các ngày lễ Tết, vua Lê vẫn được coi là người chủ trì các nghi tiết quan trọng trong triều.
Sáng mùng 1 Tết, theo lệnh chúa Trịnh, quan Tiết giễu cợt (Tiết dè bỉu phủ) chỉ dẫn quan văn võ mặc phẩm phục vào chầu mừng nhà vua. Vua Lê ngự giữa điện Kính Thiên, Tiết giễu cợt phủ đứng ở phía đông sân rồng, quan văn võ đứng hai bên.
Các quan quỳ xuống nghe quan Đại trí trong khoảng đọc tờ biểu của Tiết dè bỉu phủ. Sau đó, Quan truyền chế nhạo tuyên đọc tờ nhạo báng của vua với nội dung ngắn gọn: “Thánh thượng nhạo báng rằng: Phúc thịnh vượng khô nóng thông với các ngươi cùng hưởng”.
Sau lễ thức chúc mừng năm mới tại cung điện vua Lê, Tiết giễu cợt phủ lại dẫn các quan tới phủ chúa để chúc mừng chúa Trịnh. Sáng mùng 1 Tết, chúa Trịnh tới hành lễ ở Miếu đường và Cung miếu rồi trở lại phủ, ngồi trên sập rồng để bách quan lạy mừng.
Xong xuôi nghi tiết, chúa ban tiền thưởng xuân cho các quan từ nhất phẩm triều đình trở xuống và cho dân chúng được dự yến. Tiệc yến xong, các quan làm cho lễ tạ ơn, chúa lui tham gia cung, Tiết chế nhạo phủ về phủ chúc mừng thế tử. Nghi thức ngày mùng 1 xong xuôi.
Ngày mồng 3 Tết, bách quan tề tựu tại cung điện để tháp tùng vua Lê và chúa Trịnh đi hành lễ ở một vị trí ngoại thành. Vua ngồi trên ngai tiến thưởng do binh quân nhân khiêng trên vai, còn chúa thì ngồi trên xe thếp vàng, theo sau là các tiến sĩ, cử nhân địa phương.
Triều Nguyễn
Dưới triều Nguyễn, do việc tác động sâu sắc của Đạo nho, việc đơn vị đón Tết trong cung điện thiên về phần lễ hơn hội.
Vua Gia Long đã có lệ tặng tiến thưởng cho các quan đại thần trong dịp Tết. Quà thường gồm áo quần hay vải vóc dệt ở TQuốc, dựng trong hộp màu quà, được bầy tớ sử dụng lọng che và mang đến tận nhà người nhận.
Sáng mùng 1 Tết, bá quan mặc phẩm phục đại triều, tập hợp ở cung điện. Các quan quỳ xuống chúc tụng nhà vua muôn tuổi, rồi sau đó khách hàng nào về nhà nấy.
Thời vua Minh Mạng, vào ngày đầu tiên của năm mới, nhà vua đội mũ chín rồng, mặc áo quà, thắt đai ngọc, hành lễ tại nhà Tông miếu. Bằng hữu Nam Giao được xây dựng năm 1806 để thích hợp tế trời đất, thờ trời.
Xem tại: Máy bơm ly tâm giá rẻ
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét