Bài luận của Thành được đánh giá cao về cả cơ chế biểu hiện lẫn quan niệm được đưa ra khi phân tích bức bích họa “The School of Athens” nổi tiếng của họa sĩ, kiến trúc sư người Ý Raphael.
Nguyễn Tiến Thành - tác giả bài luận về bức họa "The School of Athens" vừa ra trường Trường THPT Chuyên Thủ đô - Amsterdam. Ảnh: NVCC
Dưới đây là bạn dạng dịch bài viết về “The School of Athens” của Tiến Thành.
Aristotle thì è thế, trong khi Plato lại ở một trái đất khác. Các nhà tư tưởng thì è cổ tục, nhưng kiến trúc lại là của khu vực chợ Thiên Chúa giáo.
Những nghệ sĩ khổng lồ trợ thời kỳ Hưng vượng Phục Hưng như Michelangelo, Leonardo, Bramante đã được trộn lẫn cùng những bộ óc to con nhất của Hy Lạp cổ đại.
Ánh sáng ngập tràn bức bích họa, ánh sáng của thời đại hồi sinh cổ xưa, của chủ nghĩa nhân văn, của sự giải hòa tinh thần và trí óc.
Thuở đầu, tôi tin rằng Trạm xe buyt Athens có thể chỉ được người châu Âu quá trình Phục hưng hiểu như một sự tái tìm hiểu vinh hoa về truyền thống phương Tây cổ đại.
Nó có giá trị gì cho một người vn như tôi – một người lớn lên trong một thời đại khác, một nền văn hóa khác và một chuỗi hệ thống giáo dục khác?
Dĩ nhiên, khi tìm hiểu kỹ hơn, tôi kiếm được thấy bức họa đại diện cho một lối suy nghĩ về học tập: không dứt nghỉ, phản biện công khai, bước qua cả những rỡ ràng giới về vật chất, văn hóa và kỷ luật.
Gây tiếng vang trong khoảng thời Athens cổ kính, qua nước Ý thời Phục hưng đến Thủ đô hôm nay – nơi tôi đang sống, tư tưởng được biểu đạt trong Những nơi công cộng Athens của Raphael đã lấy lại một niềm hi vọng, rằng bất chấp những hạn dè bỉu về văn hóa và chính trị thì ái tình bỏ ra cho kiến thức sẽ thắng thế.
Tiêu đề "Nhà thờ Athens" là một sự che giấu góc nhìn rộng mở của Raphael về việc học tập. Biểu ngữ trên bức họa được vẽ trong khoảng năm 1509 tới năm 1511 theo buộc phải của Giáo hoàng Julius II này là “Causarum Cognitio”.
Với quan điểm này, Raphael dường như ám chỉ rằng thứ kết nối các hero không hề là ngôi trường hay tiếng tăm của họ, mà là nhu cầu tầm thường trong việc kiếm tìm kiến thức và sự khôn ngoan (yêu cầu “hiểu tại sao”).
Thành quả này không chỉ là một lời ca tụng các nhà lối suy nghĩ khổng lồ thời cổ xưa giống như một lời tán thưởng phiên bản thân công đoạn học tập.
Raphael đã chuyển chuyển vận đời sống của trí óc chuẩn y các hoạt động thể chất. Hiện nay, chúng ta đang có xu hướng nhìn nhận quan điểm kết nối trí não là một thứ nghiễm nhiên, nhưng quay trở lại đầu thế kỷ 16, nó lại là một cuộc cách mệnh.
Theo Glenn W. Most trong “Reading Raphael: The School of Athens and Its Pre-Text”, theo truyền thống tư cách hóa 7 môn “liberal art” trong hội họa, triết học thường được diễn tả như một người thanh nữ xuất sắc hóa được gắn tham gia cạnh khuông bởi các triết gia nam.
Dù rằng ám chỉ đến truyền thống này bằng cách vẽ hình ảnh một thiếu nữ ở phía trên cao bức bích họa, nhưng Raphael đã tách biệt hoàn toàn anh hùng này với sườn cảnh trọng tâm, để cho Plato và Aristotle giai cấp.
Dường như các học giả dồn vào một chỗ tham gia sự tương phản và thăng bằng giữa Plato và Aristotle – mọi thứ trong khoảng cử chỉ bàn tay tới màu sắc bộ cánh, thì thứ gây tuyệt vời nhất với tôi là quyết định của Raphael trong việc không nhấn mạnh tham gia sự nhân cách xuất sắc hóa kiến thức, mà nhấn mạnh tham gia những nhân loại trần tục đắm bản thân trong thời kỳ kiếm tìm kiến thức duyệt diễn giải và tranh biện.
Thực tiễn là, trong khi việc nhận biết mỗi nhân vật rất hấp dẫn, thì tôi cũng rất không thể tinh được về sự đa nguyên và tính hoàn toản trong góc nhìn của Raphael về học tập.
Chỉ có khoảng 1/3 anh hùng tới trong khoảng Athens cổ đại, 2/3 còn lại sống rất xa Athens, hoặc đến trong khoảng những kỷ nghuyên khác. Thậm chí Raphael còn đưa vào bích họa cả các nhà lối suy nghĩ trong khoảng bên ngoài phương Tây, như Zoroaster – một nhà tiên tri đến trong khoảng Ba Tư cổ kính, Averroes – một học giả Hồi giáo thời Trung cổ, cũng là một thông dịch viên triết học của Aristotle.
Nhị nhân vật này cũng thách thức những hiểu nhân thức phổ biến rằng các nhà tư tưởng có thể được chia tách rõ ràng dọc theo trục chủ nghĩa lối suy nghĩ giữa Plato và Aristotle.
Averroes là một nhà vật lý, nhà thiên văn chương và là một bác sĩ lý tưởng, tuy nhiên ông được đặt ở phía của nhà duy tâm Plato, và đang cố vấn cho Pythagoras – người thường được gắn với chủ nghĩa thần bí.
Tương tự tương tự, Zoroaster - người trông giống một nhà chiêm tinh đang cầm quả trái đất, đại diện cho việc nghiên cứu các vì sao và hành tinh để tiên đoán những trắc trở của loài người, thành ra pha trộn cả những nghiên cứu của bầu trời và mặt đất.
Số đông những vấn đề này dường như nhìn thấy tinh thần kiếm tìm tri thức bất chấp những rực rỡ giới về kỷ nghuyên, địa lý, văn hóa và kỷ luật.
Bức bích họa "The School of Athens" của Raphael được vẽ tham gia khoảng trong khoảng năm 1509 - 1511
Khi tầm nhìn về chuyện học của Raphael có thể rất truyền ngẫu hứng thì tôi vẫn tự hỏi liệu người xem có thấy bản thân mình trong đó. Liệu chúng ta có nên chỉ đơn giản là ngắm nhìn những nhân vật đẩy đà này với sự ngưỡng mộ về thời kỳ kiếm tìm kiến thức không xong xuôi nghỉ của họ?
Robert Haas trong "Raphael’s School of Athens: A Theorem in a Painting?" đã đưa ra một câu trả lời mang tính khai trí: "Ở đây chẳng phải Raphael đang vẽ một cuộc gặp lịch sử, mà là một bộ sưu tập trong thư viện thời Phục Hưng.
Theo Haas, các nhà triết học đã được nhân cách hóa thành những cuốn sách của họ. Tôi thấy lời giải nghĩa này mang tính trực giác, bởi vì bức bích họa được vẽ trên một bức tường của tòa nhà Stanza della Segnatura, sau đó là thư viện riêng của Giáo hoàng.
Nó cũng gợi ra một sự thật lớn hơn về việc tìm hiểu những cuốn sách cổ truyền. Để mô tả chân dung các nhà lối suy nghĩ to đùng, Raphael đã dùng thuyết ảo tưởng, một công nghiệp làm cho các anh hùng trông có vẻ như đang ở cùng một phòng.
Bởi vậy, người xem không chỉ dễ chơi là biến thành một người quan sát bị động những tri thức được bảo tồn, mà còn là một người nhập cuộc tham gia cuộc đối thoại trải dài khắp các đất nước và qua phổ quát thế kỷ.
Với phương pháp giải thích này trong tâm trí, tôi đã tới để ngắm nhìn bức bích họa của Raphael như một lời mời tham gia cùng các nhà lối suy nghĩ lớn của dĩ vãng, để học hỏi và để đặt thắc mắc về những lối suy nghĩ của họ.
Thật không may là những lời mời như thế này phần lớn bị ngăn cản để tới với các học sinh ở vietnam. Ở đây, những buộc ràng về tinh thần hệ trong chuỗi hệ thống giáo dục tân tiến cùng với truyền thống học vẹt đã dẫn tới việc hạn dè bỉu trong việc khám phá các hệ lối suy nghĩ.
Ví dụ như, trong những giờ học quân sự đề xuất của sinh viên nhiều, "triết học" chỉ trình bày chủ nghĩa Mác-Lê Nin. Những lối suy nghĩ được dạy ở trường nhường nhịn như thường phải để học cách phản biện nhằm xây đắp non sông, chuẩn y việc thúc đẩy một thế giới quan duy nhất."
Bài luận của Thành được giới thiệu trên tờ The Atlantic. Thành quả mà Thành chọn viết là bức bích hoạ “The School of Athens” của Raphael – hoạ sĩ, kiến trúc sư nổi tiếng người Ý giai đoạn Phục Hưng, được vẽ tham gia khoảng từ năm 1509 đến năm 1511.
"Tuy nhiên thay vì bi thương, tôi lấy cảm hứng từ ý niệm rằng “Phố đi bộ Athens” thây mặt cho một thư viện tư nhân, vì nó cho thấy, nếu chúng ta trông thấy sự quan trọng phải gạt bỏ những thói quen của mình trong việc học tập ở trường, cố gắng trở thành những người có nghĩ suy độc lập và quan tâm tới những cuốn sách, thì chúng ta vẫn có thể có được sự khôn ngoan thật sự.
Hơn nữa, bối cảnh lịch sử của bức tranh làm tôi hi vọng rằng trong mai sau, công cuộc kiếm tìm kiến thức ở vietnam có thể phát hành.
Cũng như sự cực thịnh và thời gian tiêu khiển đã chuẩn y người Athen cổ điển suy nghĩ về những tư tưởng có ý thức cao tay, sự phát hành kinh tế mau lẹ của vn có thể làm cho đổi mới bối cảnh tri thức của quốc gia.
Ngày càng phổ quát người đi du học và khiến cho việc ở nước ngoài, sau đó họ mang đi về những tư tưởng mới, những chế độ học tập mới cho thế hệ sau.
Số người học ngoại ngữ tăng thêm đồng nghĩa với việc những thành quả của các nhà ttư tưởng cởi mở hơn có thể được dịch ra, được phân tích và bàn bạc.
Mặc dầu, chúng ta còn đa dạng việc phải khiến cho ở phía trước, nhưng mai sau vẫn rất hứa hẹn khi thấy những đơn vị tranh biện và những đồng đội học tập thực nghiệm mọc lên.
Ví dụ như ở Hà Nội, một tổ chức không chính thức có tên là Integrity Network đã tập phù hợp một đội ngũ các nhà lý luận hàng đầu và các sinh viên ngành nghề công nghệ phường hội nhân văn để xây cất Reading Circle Vietnam.
Ở đó, những người nhập cuộc thảo luận về những cuốn sách, tranh biện với các chuyên gia về phổ biến chủ đề. Những nghi vấn được đặt ra, về nhiều chủ đề trong khoảng tự do dân chủ tới nữ quyền, trị giá của chủ nghĩa dân tộc, càng ngày càng sắc nét hơn và tạo động lực những quan điểm trái chiều.
Mặc dù vẫn còn hoạt động ở khuôn khổ nhỏ dại, nhưng những ý định này dường như đang đi đi đầu cho một xu hướng mà tôi rất vui khi được là một phần trong đó.
Tín hiệu đáng cổ vũ này chứng tỏ rằng, thay vì thu nhận một cách thức vô thức một quan niệm duy nhất, ngày càng đa dạng người trẻ vn thân mật đến việc kiếm tìm những quan niệm đặc biệt từ khắp nơi trên nhân loại, khác lạ là trong các lĩnh vực lịch sử và chính trị.
Tất nhiên, chúng ta vẫn có thể khiến cho tốt hơn việc mở rộng tư tưởng của Raphael trong việc tạo động lực tư duy phản biện trong cố gắng kiếm tìm kiến thức của chúng ta.
Ví dụ như gần đây, các thành viên một câu lạc bộ gồm sinh viên, sinh viên cùng vồ cập đến ngành quan hệ quốc tế, trong đó có tôi, đã bắt đầu đọc về Henry Kissinger. Chúng tôi hâm mộ chính sách “realpolitik” hiệu quả của ông và sự lý giải cao niên của ông về ngoại giao Mỹ.
Thực vậy, có một số điều có thể học hỏi trong khoảng những cố gắng của Kissinger trong việc hoàn thành chiến tranh vietnam và bình thường hóa quan hệ của Mỹ với China.
Dĩ nhiên, khi tìm hiểu sâu hơn, tôi thấy băn khoăn tự nhiên có một cuộc tranh cãi hay thậm chí là sự công nhận nào của chúng tôi về những hành động của Kissinger (mà vài nhà phê bình gọi là tội bất lương chiến tranh) khi ông ủng hộ việc ném bom bí mật ở Campuchia, tiến hành những vụ tàn sát ở nơi mà sau đó là Đông Pakistan, và các cách thức áp bức ở Mỹ Latin.
Có nhẽ do một xu hướng kéo dài phải ưng ý oai quyền của “những tư tưởng mập mạp”, thay vì xem xét chúng một cách thức cẩn thận, nên chúng tôi chỉ đơn giản là bình chọn những lối suy nghĩ của ông bằng sự tôn kính.
Cách thức tiếp xúc của chúng tôi còn ở rất xa so với tư tưởng được lưu danh trong bức bích họa của Raphael.
Bài học sâu sắc nhất mà tôi rút ra được từ The School of Athens là, những nhà tư tưởng kếch xù ở đó chẳng phải là để cho chúng ta tôn trọng một cách không hoài nghi, mà là để cho chúng ta hồ nghi một cách tôn trọng.
Với tôi, công trình này đầy sức mạnh vì nó đã nhắc nhở tôi rằng ngay cả trong điều kiện của tổ quốc tôi thì những người đam mê học tập luôn có thể làm việc hướng tới xuất sắc mà bức hoạ đã vẽ ra.
Tinh thần hòa bình trí não và ý thức phản biện trên khắp thế giới chẳng thể bị tắt thở phục. Một mặt tôi luôn mong rằng một ngày nào đó sẽ được tận mắt chiêm ngưỡng bức bích hoạ này, mặt khác tôi cũng luôn nỗ lực xây dựng một Trạm xe buyt Athens cho riêng bản thân mình ở bất cứ nơi nào mà cuộc kiếm tìm tri thức đưa tôi tới."
(Dịch theo The Atlantic)
Xem tại: Máy bơm nước
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét