Chúng ta hay sử dụng trong khoảng "vũ trụ" (universe) để ghép thành những cụm trong khoảng chi tiết hơn trong dòng phim siêu hero (như "ngoài trái đất Marvel", "thiên hà DC", v.v..), không chỉ thuần tuý vì chúng được sản xuất bởi các studio khác biệt mà còn vì chúng tự định hình được những đặc thù của riêng mình.
Trong các "vụ trũ" này, thứ gắn kết các bộ phim là dòng thời gian, trái đất và những anh hùng. Hồ hết, mỗi phim là một đạo diễn, một quay phim khác nhau đảm nhận. Nhiệm vụ của họ là nắm được cái tinh thần của "thiên hà" mà phim tồn tại rồi dụng công vào tác phẩm. Do vậy mà gần như trong các "dải ngân hà điện ảnh" rất ít khi sống sót những cái tên của đạo diễn, trừ phi những đạo diễn ấy cầm trịch quá nhiều phim.
Vương Gia Vệ thì khác. Ông không chủ ý phát triển một "thiên hà" nào trong các phim của bản thân. Cũng chẳng có một câu chuyện hay nội dung nào làm tiền đề để dân chúng phải nghĩ đây là phim sau hay phim trước. Những bộ phim của ông hoàn toàn chủ quyền.
Vương Gia Vệ là một cái tên nổi tiếng không chỉ của điện ảnh Hong Kong, mà còn trên nhân loại. Ông chiếm được phần đông đề cử và giải thưởng danh giá thế giới
Vẫn có những hero của phim này bước tham gia phim kia nhưng hoàn toàn tách bạch, vì thứ được khai thác ở các hero là tâm lý chứ chẳng hề sinh ra. Tất nhiên, những người theo dõi ham phim của lão gia họ Vương hẳn sẽ có lúc nhận ra bản thân mình hoàn toàn nằm trong một mê cung màu sắc, nhịp điệu, phong cách, hơi thở mà ông đã đặt để vào các thành quả của bản thân mình. Nhân tố này khiến nó trở thành một "ngoài hành tinh điện ảnh" đặc biệt, nơi mà đạo diễn khiến cho nên cả thế giới riêng.
Vượng Giác Ca Môn, bộ phim trước tiên của Vương Gia Vệ - 1988
Sự lãng mạn
Vốn trong mỗi "vũ trụ điện ảnh" đều có một tinh thần chung xác định phương hướng cho các thành quả. Ngoài ra ý thức của "dải ngân hà" Marvel thường khắc họa nhân vật khảng khái kế bên câu chuyện tươi sáng, thì "ngoài trái đất" DC lại tập trung vào những góc qua đời và sự âm u. Tương tự, tinh thần căn bản trong "thiên hà điện ảnh Vương Gia Vệ" chính là sự lãng mạn.
Không đơn thuần là lãng mạn trong câu chuyện, mà là sự lãng mạn trong từng chi tiết. Một câu thoại cũng toát lên sự lãng mạn. Một cú lia máy theo bóng lưng của một người đang bước đi dưới rừng dừa cũng lãng mạn. Một bối cảnh chật hẹp trên ban công với bóng dáng một cô gái nhìn về phía xa cũng vô cùng lãng mạn. Như thể lãng mạn chính là thứ nuôi dưỡng mạch phim, căn lề xúc cảm và ôm ấp những nỗi bi tráng.
Phim Trùng Khánh Sâm Lâm - 1994
Cái lãng mạn trong phim của Vương Gia Vệ rất đặc trưng, chẳng hề kiểu bạn xem xong xuôi một bộ phim tình cảm rồi thấy tâm trạng thật bay bổng, mà nó phát tán lờ lững rãi và dằng dai. Phần nhiều phim của ông đều có những cái kết bi thiết, nhưng vẫn rất lãng mạn, bởi những gì nó được cấu thành.
Như bí quyết mà 223 của Trùng Khánh Sâm Lâm (Kim Thành Vũ) ăn 30 hộp dứa để đưa tiễn tình cũ. Hay những nghĩ suy mà cô gái không tên trong Đông Tà Tây Độc (Trương Mạn Ngọc) luôn ủ ấp ấp cuộc tình không thành với Âu Dương Phong (Trương Quốc Vinh). Bí quyết mà giấc mộng California của Phi (Vương Phi - Trùng Khánh Sâm Lâm) được chấp hành. Phương pháp mà Lê Diệu Huy (Lương Triều Vỹ) và Hà Bảo Vinh (Trương Quốc Vinh) giày vò lẫn nhau (Xuân Quang quẻ Sạ Tiết). Thậm chí sự lãng mạn còn có thể là bất kỳ thứ gì khác mà bạn cảm thấy vì nhóc giới giữa lãng mạn và những vấn đề khác trong phim của Vương Gia Vệ hầu hết chẳng tồn tại.
Phim 2046 - 2004
Quay phim
Người ta vẫn hay nói phim của Vương Gia Vệ khó mà thành công tới vậy nếu như không có người cộng sự tuyệt vời Christopher Doyle ở vị trí quay phim. Christopher Doyle là người cầm máy trong tổng số 7/10 phim dài và 3 phim ngắn của Vương Gia Vệ.
Nhì tác phẩm nói tiếng nước ngoài - My Bluberry Nights (với sự nhập cuộc diễn xuất của Norah Jones và Jude Law) và tác phẩm mới nhất Nhất Đại Tông Sư - không có sự tham gia của Christopher Doyle mà thay vào đó là Philippe Le Sourd và Darius Khondji. Nhưng dù là bạn nào thì chất lượng hình ảnh trong phim của họ Vương đều rất tuyệt vời và tuy nhiên, rất đặc biệt.
Những người theo dõi từng ăn uống Nhất Đại Tông Sư sẽ không quên được cảm giác choáng ngợp trước những sườn hình hành động từ góc máy cận lia theo từng quyền cước hay những giọt nước mưa hắt lên, biểu cảm khi nhân vật xuất chiêu đều vô cùng sắc sảo. Đối với khán giả công chúng, có thể họ sẽ thấy thật lạ lẫm và lê thê khi sử dụng cách thức đó để diễn đạt về Diệp Vấn. Nhưng với những khán giả trót đắm đuối tâm cái "ngoài hành tinh" này thì sẽ thấy đây là những thước phim cực đẹp. Chính những góc máy, cú lia đó mới có thể khai thác hết thảy những gì mà Vương gia xây dựng cho hero của chính mình.
Thêm tham gia đó, sự liên minh ăn khớp phần lớn "tri âm nghệ thuật" giữa Christopher Doyle và Vương Gia Vệ là chẳng thể tranh cãi. Phương pháp Christopher Doyle vác máy trên vai chạy dọc những con phố đêm ở Hong Kong, bí quyết mà Doyle và vị đạo diễn họ Vương phát hành những ảo giác di chuyển theo từng bước chân chính là những "đặc sản" mà công trình nào cũng có. Phương pháp quay phim này cứ như đang diễn đạt tâm cảnh đang vô cùng xáo động của các nhân vật, tạo ra một sự cộng hưởng tuyệt vời.
Dường như những chuyển di đầy ảo giác thì những cảnh tĩnh lại mang một hương vị khác. Nếu như chưa xem Tâm Trạng Khi Yêu (In the Mood for Love), bạn đã bỏ qua một tuyệt tác hình ảnh cực kì hoàn hảo và kĩ càng. Từng bộ khung xám hay màu son, những bước đi chậm rãi rãi trong đêm hay mảng tường phai ố cạnh tòa nhà phổ biến của nhị anh hùng chính không chỉ đẹp về mặt thị giác mà còn là nhịp đập của phim. Như thể Christopher Doyle và Vương Gia Vệ tận dụng hết mọi thứ bản thân có để thêu dệt những nhân vật, để không chỉ bằng lời thoại hay biểu cảm khuôn mặt mà chính cách nhân vật sinh ra trong một bối cảnh cũng nói được tiếng lòng cho họ.
Hình như, sẽ là một khuyết điểm nếu không nhắc tới Đông Tà Tây Độc (Ashes of Time) với những bố cục ánh sáng không thể tuyệt dịu hơn. Những đồi cát khô khốc, những cú máy cận cảnh tham gia ánh mắt, tham gia chén rượu, cánh hoa đều có một sự ăn nhịp đến cực tịnh. Cảm giác như bạn đang đứng trong một quả đât lặng phăng phắc đầy trầm tư và day kết thúc với những nhân vật bước ra trong khoảng tiểu thuyết võ hiệp của Kim Dung, nhân tố khiến cho nên sự đặc biệt của Đông Tà Tây Độc trong dòng phim kiếm hiệp.
Khác lạ nhất, phải bàn tới cách dùng ống kính để phát hành thị giác xa - gần trong hai bộ phim Trùng Khánh Sâm Lâm và Đọa Lạc Thiên Sứ. Trong một bài phỏng vấn, Vương Gia Vệ từng bảo rằng ông muốn xem nhị bộ phim này như một phim dài 3 tiếng. Nhưng nó được tách làm cho hai là vì sự tương phản của nội dung lẫn góc máy.
Hai câu chuyện trong Trùng Khánh Sâm Lâm đại diện cho ban ngày với những gam màu sáng, còn Đọa Lạc Thiên Sứ là bóng đêm với ánh đèn neon cùng những phiên bản nhạc rock Hoa Kì thập niên 80. "Anh hùng" chính trong cả nhì phim chẳng phải nhân loại mà là chính thành phố ở Hong Kong. Vì thế mà cách thức đặt ống kính được đổi mới để tạo cảm giác khác biệt - Trùng Khánh Sâm Lâm là quay trong khoảng xa với thấu kính dài để tạo cảm giác gần còn Đọa Lạc Thiên Sứ được quay gần với thấu kính rộng để tạo cảm giác xa.
Sự đặc biệt thị giác trong nhị bộ phim
Có thể thấy rõ sự dụng công về mặt hình ảnh trong phim Vương Gia Vệ tuyệt đối không bé. Quan trọng nhất là ông tìm được những cộng sự hiểu mình.
Thời điểm
Đừng vội nghĩ "thời gian" trong phim của họ Vương là sự gắn kết tuần tự quá khứ và tương lai giữa các phim, mà "nó" như một nhân vật đa tính cách thức. Thời điểm ở công trình của ông không chỉ được "minh họa" bằng hình ảnh đoàn tàu mà còn là những thứ vô hình khác. chậm tiến độ có thể là khoảng cách thời điểm giữa những phát súng. Thời điểm trong phút giây đó được "kéo giãn" để xoáy sâu tham gia những nỗi bi thảm dằng dặc, những ưu tư, để sự tàn ác của súng ống hay cái chết không còn là mối nhọc lòng của người xem. Thay vào đó họ dồn vào một chỗ vào những nỗi cô sầu và sự lãng mạn phát tiết trong những từng phút chốc.
Những khung hình lặp đi lặp lại một phương pháp cố tình hay những góc máy xa - gần được tính toán kĩ lưỡng cũng chính là tư duy về "thời gian" trong phim Vương Gia Vệ. Bên trong cái thiên hà hỗn mang những tâm tư, các anh hùng chẳng nhân thức bản thân đã già hay chưa, đã quên rồi hay vẫn còn nhớ, mà chỉ lửng lơ trong chính những nghĩ suy lèn chặt giữa hiện nay và dĩ vãng. Giống như Châu Chiêu mộ Văn (Lương Triều Vỹ) trong 2046, anh ta bước lên một con tàu tiến về tương lai nhưng là để mua lại những ký ức đã bị mất đi, rồi không bao giờ đi về. Nghe thật tranh chấp nhưng đó chính là cách thức họ Vương biểu lộ dòng chảy thời điểm trong phim của bản thân.
Cũng chẳng thể bỏ dở sự can dự giữa các phim, khi hero này bước vào bộ phim nọ. Chùm phim A Phi Chính Truyện - Tâm Trạng Khi Yêu - 2046 là một ví dụ rõ nhất. Húc Tử (Trương Quốc Vinh) đã chết ở cuối phim A Phi Chính Truyện nhưng những gì anh để lại cho Lulu (Lưu Gia Linh) kéo dài tới tận 2046.
Chu Mộ Văn chôn giấu bí mật của bản thân về Tôn Lệ Trân (Trương Mạn Ngọc) tham gia một cái cây ở Tâm Trạng Khi Yêu rồi tậu quên trên thân thể thanh nữ trong 2046 nhưng rút cuộc thứ khiếp sợ anh suốt cuộc thế vẫn là hình ảnh Tôn Lệ Trân (Trương Mạn Ngọc - Củng Lợi) .
Cả câu chuyện đáng thương của Bội Linh (Chương Tử Di) trong 2046 cũng không khác mấy những gì mà Tôn Lệ Trân và Lulu đã đeo mang trong A Phi Chính Truyện. Những hành trình tìm tới mai sau của họ chung cục chỉ lún sâu vào kí ức, những cuộc vui thể xác thì mãi mãi trở thành nỗi cô độc ám ảnh chẳng thể xong bỏ. Kẻ độc nhất chứng kiến tất thảy những hỉ, nộ, ai, lạc không bạn nào khác chính là "thời điểm" - một hero không bao giờ chết.
Ái tình và sự cô độc
Có thể bạn đang nghĩ nhị thứ này phim nào chẳng có, bởi nó vốn là những yếu tố mà đông đảo quần chúng trải qua. Đúng vậy, nhưng trong số đông các phim của Vương Gia Vệ, ái tình luôn là đề tài tiên quyết và nỗi trơ trọi luôn là cảm giác thường trực. Họ Vương yêu "ái tình" đến mức phá tan những lề lối trong những cái khuông định sẵn để thắp lửa cho tình ái của các anh hùng của mình.
Năm 1986, khi Anh Hùng Phiên bản Sắc (A Better Tomorrow) của đạo diễn Ngô Vũ Sâm mở ra phong trào phim "tam kiệt" - phường hội đen ở Hong Kong thì nhì năm sau đó, lượng phim và đạo diễn tăng chợt biến. Vương Gia Vệ cũng trong khoảng trào lưu này mà trở thành đạo diễn. Các nhà đóng hộp muốn ông làm cho phim về phường hội đen, thế là Vượng Giác Ca Môn (As Tears Go By) xây dựng thương hiệu. Nhưng những gì ông tả trong trái đất thị trấn hội đen của chính mình thật khác biệt, thật sến và quái dị làm cho số đông khán giả thời ấy chỉ trích rằng "Vương Gia Vệ chả nắm bắt gì về phường hội đen". Tới tận hiện nay, phổ biến người vẫn nghĩ như vậy khi nói về bộ ba anh hùng do Lưu Đức Hoa - Trương Mạn Ngọc - Trương Học Hữu thủ vai.
chậm triển khai chính là cách họ Vương nhìn vào bất cứ quả đât nào, quyết liệt vì tình và lẻ loi cũng vì tình. Vấn đề này một lần nữa được chứng tỏ trong Đông Tà Tây Độc, bộ phim được yêu cầu chuyển thể từ tiểu thuyết kiếm hiệp Kim Dung rút cuộc trở thành một bản tình khúc sầu não đầy những triết lí.
Dù hội tụ dàn Thiên Vương Thiên Hậu Hong Kong sau này như Trương Quốc Vinh, Lương Gia Huy, Lương Triều Vỹ, Trương Học Hữu, Trương Mạn Ngọc, Lâm Thanh Hà, Lưu Gia Linh, Đông Tà Tây Độc vẫn không chiến thắng về thương nghiệp (kinh phí chế biến 40 triệu đô Hong Kong và chỉ thu về 9 triệu).
Phần lớn người theo dõi thời ấy đều bảo rằng không hiểu phim nói gì. Vương Gia Vệ đã vượt lên những lề lối và quy chuẩn phổ biến của dòng phim kiếm hiệp để kể về những mối tình ngang trái ươm đầy sự lẻ loi của những anh hùng quen thuộc như Âu Dương Phong, Hoàng Dược Sư, Hồng Thất Công, Độc Cô Cầu Bại. Dù thất bại về thương mại, Đông Tà Tây Độc vẫn được đánh giá là một trong những phim hay nhất của Vương Gia Vệ. Ở Châu Âu, phim được còn xếp hạng trên cả Tâm Trạng Khi Yêu và Xuân Quang đãng Sạ Tiết.
Có thể tóm gọn một câu thế này: trong phim Vương Gia Vệ, tình ái là trái tim và bơ vơ là hơi thở. Mấy người nào không khóc trước sự cô quạnh cùng tận của Húc Tử dù bao quanh anh chứa chan tình ái? Bao nhiêu người không thương xót Hà Bảo Vinh khi đến cuối đoạn đường tình, anh ôm ấp tấm chăn bật khóc trong căn phòng cũ còn Lê Diệu Huy đã an lòng với quá khứ của cả nhì? Cái "tình" và cái "cô" trong phim của họ Vương luôn song hành.
Những câu thoại hoàn hảo
Hầu như Vương Gia Vệ đều tự bản thân mình viết kịch bạn dạng cho đông đảo các phim. Vì chẳng khách hàng nào hiểu nhân vật chính mình hơn ông. Bởi vậy mà không ít những câu thoại trong phim ông biến thành kinh điển và độc nhất. Chẳng hạn như câu thoại của Húc Tử trong A Phi Chính Truyện được bình chọn là một trong những câu thoại hay nhất trong lịch sử: "Có một loài chim không chân, chỉ bay và bay không bao giờ đậu. Khi mệt sẽ tựa vào những cơn gió. Chỉ một lần độc nhất trong đời đáp xuống mặt đất, chính là khi lìa khỏi cõi trần". Nỗi trơ trọi thống thiết và sự ám ảnh từ câu thoại này không thuộc hàng thông thường.
Tuy nhiên, vẫn còn đa số câu thoại khác nặng kí không kém đã ghi dấu vào những bộ phim của họ Vương:
- Anh ấy nhớ về những ngày tháng đã qua ấy như nhìn tham gia ô cửa kính bám bụi. Quá khứ là thứ người ta có thể nhìn, nhưng không thể chạm tham gia. Mọi thứ anh ấy thấy đều mập mờ, không thể nghe, cũng không thể thấy. (Tâm Trạng Khi Yêu)
- Khi người ta có những kín đáo không muốn san sớt thì họ lên 1 ngọn núi, sắm một gốc cây và đục lỗ trong đó rồi rỉ tai kín đáo vào trong lỗ. Sau đó lấy đất lấp lại. Bằng bí quyết đó, không ai tìm hiểu được bí mật của họ. (Tâm Trạng Khi Yêu và 2046)
- Một nhân tố tôi chưa bao giờ nói với Hà Bảo Vinh đó là tôi không muốn cậu ấy mau hồi phục. Vì những ngày bốn tuần đó là vui vẻ nhất của chúng tôi (Xuân Quang Sạ Tiết)
- Trần gian thường nói khi ngươi chẳng thể có thứ ngươi muốn, ngươi có thể làm vấn đề tốt nhất là không quên (Đông Tà Tây Độc)
Cũng không thiếu những câu thoại rất bay bổng và lãng mạn:
- Chúng ta giáp mặt những người khác hàng ngày. Chúng ta có thể không biết nhau, nhưng chúng ta có thể trở thành bạn tốt một ngày nào đó. (Trùng Khánh Sâm Lâm)
- Nếu trí nhớ là một cái hộp, tôi mong nó không hết hạn. Giả dụ có một cái hạn được đề vào, tôi hi vọng nó sẽ là "một triệu năm". (Trùng Khánh Sâm Lâm)
- Một người đang khóc, ta có thể đưa họ khăn giấy. Nhưng một ngôi nhà khóc thì có phần lớn thứ phải khiến. (Trùng Khánh Sâm Lâm)
Đối với bạn dạng thân người viết, Trùng Khánh Sâm Lâm chính là bộ phim có đa dạng câu thoại tuyệt vời nhất.
Những con số
Ngoài những đặc biệt bên trên, những người mến mộ vẫn có thể kể thêm một số điểm bình thường khác. Đơn cử như những diễn viên. Trương Mạn Ngọc hình thành trong 5/10 phim và Lương Triều Vỹ là 7/10. Có thể nói hai tăm tiếng này như thể "nàng thơ" và "chàng thơ" trong phim của Vương Gia Vệ.
Hình ảnh đài cát của Tôn Lệ Trân qua chùm phim A Phi Chính Truyện - Tâm Trạng Khi Yêu - 2046 của Trương Mạn Ngọc đã biến thành một vẻ đẹp trường cữu, thây mặt cho cái đẹp của thiếu phụ trong phim ông.
Sự biến hóa của Lương Triều Vỹ trong khoảng chàng kiếm khách mù trong Đông Tà Tây Độc, Châu Chiêu tập Văn trong Tâm Trạng Khi Yêu tới anh chàng đồng tính Lê Diệu Huy của Xuân Quang đãng Sạ Tiết đều đã trở thành độc nhất không thể thay thế. Dù cố nghệ sĩ Trương Quốc Vinh chỉ góp mặt trong 3 phim nhưng cả 3 vai diễn đều lý tưởng. Bạn thấy đó, phim của họ Vương toàn sao. Riêng Tứ Thiên Vương Hong Kong đã có đến 3 người từng hiện ra là Lưu Đức Hoa (2 phim), Trương Học Hữu (2 phim) và Lê Minh (1 phim).
Hình như, bạn cũng có thể cho "Hong Kong" vào mục này vì xứ Hoa Phượng đỏ Thơm là bối cảnh chính trong 7/10 phim của Vương Gia Vệ. Ông yêu và hiểu Hong Kong phần đông mới có thể tả về nó đa sắc màu như thế trong những câu chuyện khác nhau. Báo cáo 2046 xuất hiện trong chuỗi phim của ông còn là con số quan trọng của Hong Kong vì 2046 là năm cuối cùng Hong Kong được quản lý theo quy chế giễu "một nhà nước nhị chế độ" và từ năm 2047 Hong Kong sẽ hoàn toàn thuộc về Trung Quốc. Chắc hẳn là họ Vương luôn lo nghĩ thay cho Hong Kong về yếu tố này, đến nỗi đưa con số ấy vào phim của mình, như một sự trằn trọc về mai sau quê của hương.
Sở dĩ không xếp những đặc trưng này thành từng mục riêng bởi vì chúng là những biến số, sẽ thay đổi trong tương lai, đó là nhân tố cam đoan.
Kết
Tất thảy những thứ được cho là đã cấu thành nên "ngoài trái đất điện ảnh Vương Gia Vệ" cũng chỉ là những phản hồi đúc kết từ các bộ phim và khám phá về phiên bản thân đạo diễn, có phần chủ quan thiên về cảm giác.
Phim của Vương Gia Vệ "lạ kì" tới mức có thể xếp nó vào một chuyên mục riêng không giống bất kì tác phẩm nào. Sự phi tuyến tính trong đó vượt khỏi các quy chuẩn bình thường về điện ảnh, không hề để vươn lên tầm cao hơn, mà là tự chọn cho mình một vị trí độc lập. Có những người ham và cũng có cả những kẻ thoái thác. Đạo diễn họ Vương cũng từng chia sớt: "Thay vì cố đương đầu với công chúng nhưng thực tại mình không bỏ ra cho họ, hãy đương đầu với bản thân mình".
"Ngoài trái đất điện ảnh Vương Gia Vệ" còn rộng thành lập hay không chẳng cần thiết vì phiên bản thân nó đã là một môi trường quá đủ đầy cho những người trót yêu những câu chuyện tình lãng mạn và cô đến tới cực hạn.
Xem thêm: Máy bơm đẩy cao giá rẻ
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét